rice, ears of rice, golden color-1594612.jpg

Dalit, 2009


Kalibutan Nagdumili

Taught to Grace Nono by Ralph Valle. Song attributed to Fred Berame. Music arrangement by Bob Aves. English translation by Gemino Abad.

KALIBUTAN NAGDUMILI

Hinigugma, kini patalinghugi
Ang saloma nga akong ipabati.
Panganti, maoy naghari
Ang mga kitik ning akong awit–
Timan-i lang, pinangga,
Gihigugma ko ikaw,
Saksi ang langit
Sa tim-os kong pagbati.
Luyo sa kakulian
Sa atong mga gugma,
Pangitaon ko ang dalan
Alang kanatong duha.
Tuuhi nga ikaw akong unungan
Bisan ang kalibutan nagdumili.
Way sapayan nga ako imong sakiton
Lamang, malipay ka.
THOUGH THE WORLD HINDER

Listen, my love
To this old song, to my heart’s wish
for you,
A steadfast promise
Through all my song’s words.
Remember, beloved,
My hankering for you,
Heaven my witness
To the depth of my yearning.
Whatever bar there be
To our passion,
I shall beat a path there
For us to tread.
Believe that I shall be with you
Though the world hinder.
I care not if you hurt me
So long as your cheer endure.
Anugon

Taught to Grace Nono by Ralph Valle. Song attributed to Leonora Pacres. Music arrangement by Bob Aves. English translation by Gemino Abad.

ANUGON

Anugon sa atong mga saad
Nga gituuhan ako, mabulahan ako.
Napakyas ang tanan kong paglaum
Kay gilaksi ning dughan sa pinangga ko.
Sa dapit, diin ko ikaw ikahibalag,
Ang katam-is sa gugma nga gimatuto ko,
Pagkapait diay, sa akong darangatan,
Nga gibilin ko kanimo,
Mamatay na lang ako.
O SUCH WASTE

O such waste the promises we vowed
That I believed was my good fortune!
All my hopes were dashed
When my beloved broke my heart.
Where I first met you,
There I nurtured Love’s sweetness,
Not knowing how bitter is my fate.
Now that I am left without you,
My only recourse is to die.
Kung Imo Akong Talikdan

Taught to Grace Nono by Ralph Valle. Song attributed to Gibbs Cabral. Music arrangement by Bob Aves. English translation by Gemino Abad.

KUNG IMO AKONG TALIKDAN

Kung imo akong talikdan,
Mag-unsa na lang ning dughan?
Way pagkutat ang kasubo ko intawon,
Ning kasingkasing nga naghilak, masulub-on.
Wa na ba gayo’y pagbalik
Ang pagpangga kong nausik?
Pagkapait sa gidangatan ko
Naghilak tungod sa gugma mo.
IF YOU TURN AWAY FROM ME

If you turn away from me,
What shall this heart do?
My sorrow will know no end,
In grievous sadness this heart shall weep.
Is there no hope you would return
To my lovelorn care for you?
O how bitter is my destiny
As I weep yearning for you!
Dahong Laya

Taught to Grace Nono by Ralph Valle. Song attributed to Maning Villareal. Music arrangement by Bob Aves. English translation by Gemino Abad.

DAHONG LAYA

Kaanugon lang sa nanglabayng panahon,
Nalarag nang tanan gayud
Daw dahong laya.
Ang dahon nga laya, napulak, gipadpad,
Sama sa damgu lang, sa pagmata, nahanaw,
Nahisama, ay, sa gugma ko karon,
Nga sa tanang paglaum daw, nawad-an na ako.
Mao kini ang gugma ko kanimo, way palad
Inay nga magmaya, karon intawon nanghupaw.
Kaanugon lang sa nanglabayng panahon,
Nalarag nang tanan gayud
Daw dahong laya.
WILTED LEAF

How past times have gone to waste,
All things have fallen to the ground
Like wilted leaves.
The wilting leaf, torn from its bough,
Then whirled away by the wind –
Just so a dream vanishing upon waking,
O just so my love now,
All hopeless, so without hope.
O just so my love for you, without fortune,
Alive only as memory, without joy.
How past days have gone to ruin,
Everything has fallen to the ground,
Verily like wilted leaves.
Sala Ba Diay Ang Gugma

Taught to Grace Nono by Ralph Valle. Music arrangement by Bob Aves. English translation by Gemino Abad.

SALA BA DIAY ANG GUGMA

Sala ba diay ang gugma?
Sala ba diay ang gugma?
Pananglit kung sala,
Ugaling kung sala,
Kitang tanan ang may kasal-anan.
Basulan mo ra ugaling
Kung ikaw mahiadto sa lain
Tamayon ka unya,
Pahilakon ka unya,
Ikaw ra dong ang may kasal-anan.
Di ba ikaw misaad
Nga ako imong higugmaon?
Nganong gipakyas man?
Nganong gipakyas man?
Tungod ba kay kasal-anan?
IS TO LOVE THEN A SIN?

Is to love then a sin?
Is it a sin then to love?
If it were a sin,
O, if it were a sin,
Then have we all sinned!
You may rue it yet
If you go with someone
Who may despise you
Or drive you to tears,
You’ll have yourself only, boy, to blame.
Didn’t you promise
To love me?
Why have you failed?
O, why have you failed?
Is it because to love is to sin?
Himayang Nahunlak

Taught to Grace Nono by Francisco Awitin. Song attributed to Jess Saclo. Music arrangement by Bob Aves. English translation by Gemino Abad.

HIMAYANG NAHUNLAK

Ingon sa gimino karon kining kalag ko,
Daw gibilanggo intawon sa usa ka damgo.
Wala ko masayod kung unsa ang angayng buhaton,
Handumon ka ba, kasilagan ka ba,
Ug kalimtan na lang?
Ingon sa gihaya karon kining galamhan,
Walay umoy bisan dyutay ning balatian,
Gani sa luha ako nahubsan,
Wala nay umoy kining dughan nga nagbangutan.
Nahugno, nagun-ob,
nahunlak ang akong himaya,
Nahugno, nagun-ob,
nahunlak sa imong pagbiya.
Wala kukalooy ako nga gibudhian,
Wala kukalooy ako nga gitalikdan.
Patay na ang kanhing puno sa hudyaka.
Patay nang pagbating nalumsan sa mga luha.
Kanako wala nay bili ning kinabuhi
Sukad ka nagbudhi kanako nga akong pinili.
Busa sa hilom nangandoy na lamang,
Nangandoy matapos na lang ang tanan.
A GLORY, EXTINGUISHED

Adrift is my spirit now,
Lost as in a dream.
I don’t know what apt thing to do,
Whether to cherish you in memory, or resent
Or forget you altogether.
Enfeebled is any power in me,
All feeling is without vigor,
Even my tears have run dry,
My heart languishes, bereaved.
Fallen, crushed,
extinguished all my glory,
Fallen, crushed,
extinguished, since you left me.
Without pity I was betrayed,
Mercilessly I was forsaken.
What festivity there was
Now only reeks of death.
All feeling is dead, drowned in tears.
For me life is without meaning
Ever since you, my chosen one, betrayed me.
Now in silence my heart only dreams,
Dreaming all will quickly come to an end.
Kamingaw Sa Paya

Taught to Grace Nono by Lordina Potenciano and Ralph Valle. Song attributed to Minggoy Lopez. Music arrangement by Bob Aves. English translation by Gemino Abad.

KAMINGAW SA PAYAG

Kamingaw sa payag
Kanhi atong gipuy-an,
Sa duruha ta ka gugma, ay!
Wa nang iyang kahayag,
Kanhi atong mibanwag
Sa gabiing tanan.
Mag-unsa na ako
Kung mawala na ikaw?
Unsay puy-an sa payag nga
Gibiyaan mo na man?
Asa ko na ikaw pangitaa karon
Nga wala ka na man
Sa atong payag?
Manamilit na lamang–
Manamilit na lamang,
Kay lumalangyaw.
HOW DESOLATE THIS HUT

How desolate, this hut
Where we used to live,
The two of us in love, oh!
Its light all gone,
Light that so brightly shone on us –
Evenings without end!
What shall I do
When you are gone?
What hut to dwell in
When you have left?
Where shall I look for you
Now that you are no longer
Here in our hut?
I have no recourse but to bid Farewell–
farewell,
For you are no more.
Kung Mahimo Pa

Taught to Grace Nono by Ralph Valle. Music arrangement by Bob Aves. English translation by Gemino Abad.

KUNG MAHIMO PA

Kun mahimo pa nga isumbong ko kini
Ang tanang pagtamay mo
Sa langit aron ang tanan managsama
Ug kanako malooy ka.
Tungod sa kabangis sa pagsilag mo
Sikinsa pa unyang sumbungan ko?
Sa langit aron ang tanan managsama
Ug kanako malooy ka.
IF IT WERE STILL POSSIBLE

If it were still possible for me
To tell heaven how poorly you treat me
So all may come to my aid
And you take pity on me –
In the face of your fierce anger
Where else shall I plead my case? –
To heaven, so all may come to my aid
And you take pity on me.
Saksi Ning Kabulakan

Taught to Grace Nono by Ralph Valle. Music arrangement by Bob Aves. English translation by Gemino Abad.

SAKSI NING KABULAKAN

Saksi ning kabulakan,
Saksi ning kalanggaman,
Ubos niadtong dakong kahoy
Didto natawong imong kaluoy.
Unya ningtabon ang kangitngit
Kay gidag-oman man ang langit,
Unya kalit, mihilak ka,
Ambot ngano, naunsa ba,
Natahap ka sa atong gugma.
Tuuhiko, akong pinili,
Nautlan ka ning kinabuhi,
Kay didto unya sa langit
Imong katawa, akong kasakit.
Ang suga sa kapalaran
Napalung hangtud sa lubnganan.
Ibabaw sa akong lubong
Ayaw kalimot pagtanum
Aron aduna kay mahandum.
ALL THE FLOWERS STAND WITNESS

All the flowers stand witness,
All the birds stand witness,
Under that old towering tree
At last you took pity on me.
Then a darkness descended
From a sky overcast with storm clouds,
And on a sudden you wept,
I cannot tell why, or what mishap,
But our love then you doubted.
Believe me, my chosen one,
When you shall have wearied of living,
There in heaven where you be
Your laughter shall grieve me,
The light of my destiny
Flickering away to death.
Over my grave then forget not
To plant a flower
To remember me by.
Panamilit

Taught to Grace Nono by Francisco Awitin. Music arrangement by Bob Aves. English translation by Gemino Abad.

PANAMILIT

Manamilit na ako kanimo,
Binalon ang matam-is kong damgo.
Hinaut nga imong bati-on
Kining pagsangpit ko kanimo.
Kay saatong pag-inusara
Hinumdumi ang atong gugma,
Gugmang wa’y pag-balhin
Gugma nga kanimo lang.

FAREWELL

Now I bid you farewell,
Farewell to sweet dreams with you.
O would that you feel and heed
My yearning for you
In our separate solitude.
Cherish in your memory our love
That knows not alteration –
My love only for you.
Album Reviews

Voice, Concept, Research
Grace Nono

Arrangements, Octavina and Nylon Guitars, Recording and Mastering
Bob Aves

Compositions
Fred Berame (KalibutanNagdumili)
Gibbs Cabral (Kung Imo AkongTakildan)
Maning Villareal (DahongLaya)
Jess Saclo (HimayangNahunlak)
Minggoy Lopez (KamingawsaPayag)
Leonora Pacres (Anugon)

Information supplied by the Cebuano Studies Center
and the Filipino Association of Composers, Authors, Publishers, Inc.

Nylon Guitars on Himayang Nahunlak, Sala Ba Diay ang Gugma, Kung Imo Akong Talikdan, Noli Aurillo

Additional Mixing
Arnold Jallores

English Translations of the Visayan Songs
Gemino Abad

Sleeve Design
Felix Mago Miguel

Photography
Danny Buenaventura
and Tao Nono Aves

Recorded at Soundquest Studio, Quezon City, Philippines
Produced by
Grace Nono and Bob Aves
A Tao Music release